Κοιλιοκάκη

Η κοιλιοκάκη είναι μια χρόνια πεπτική νόσος κατά την οποία οι ασθενείς παρουσιάζουν φλεγμονή του λεπτού εντέρου, που προκαλεί δυσκολία στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από τα τρόφιμα. Η φλεγμονή στο έντερο εμφανίζεται όταν ένας ασθενής με τη συγκεκριμένη πάθηση αρχίζει να καταναλώνει τροφές που περιέχουν γλουτένη. Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που περιέχεται σε τρόφιμα όπως το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη και τα σχετικά δημητριακά. Όταν τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη φθάνουν στο λεπτό έντερο, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά ενάντια στη γλουτένη, προκαλώντας μια φλεγμονώδη αντίδραση στο τοίχωμα του εντέρου, γεγονός που οδηγεί σε βλάβη στην επένδυση του και σε δυσαπορρόφηση πολλών βασικών θρεπτικών συστατικών. Όταν αφαιρείται η γλουτένη από τη διατροφή, η φλεγμονή μειώνεται και οι βλάβες στην επένδυση του εντέρου αρχίζουν να αποκαθίστανται.

Κοιλιοκάκη: Αίτια

Η κοιλιοκάκη συνδέεται στενά με την κληρονομική προδιάθεση, ιδίως αν συγγενείς πρώτου βαθμού έχουν διαγνωστεί με την ασθένεια. Οι γυναίκες ασθενείς είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν με κοιλιοκάκη από τους άνδρες ασθενείς. Τα άτομα που έχουν διαβήτη τύπου 1, διαταραχές του θυρεοειδούς, αυτοάνοσα νοσήματα ή σύνδρομο Down διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν την πάθηση.

Συμπτώματα κοιλιοκάκης

Τα συμπτώματα ή οι ενδείξεις της κοιλιοκάκης ποικίλλουν σημαντικά ανά ασθενή. Μερικοί άνθρωποι έχουν ήπια φλεγμονή με λίγα συμπτώματα. Παρόλο που μπορεί να αισθάνονται αρκετά καλά, εξακολουθεί να υπάρχει βλάβη στην επένδυση του εντέρου. Άλλοι άνθρωποι έχουν πιο σοβαρή φλεγμονή, η οποία προκαλεί συμπτώματα που μπορεί να είναι αρκετά σοβαρά ώστε να τους οδηγήσουν σε κάποιον ιατρό. Περιστασιακά, τα άτομα μπορεί να μην έχουν καθόλου συμπτώματα παρόλο που το λεπτό έντερο παρουσιάζει σοβαρή φλεγμονή. Ο χρόνος που ένας ασθενής εμφανίζει συμπτώματα ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή μετά την πρώτη επαφή του με τη γλουτένη. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να περάσουν δεκαετίες μέχρι να αναπτυχθούν συμπτώματα και ενδείξεις, που συχνά επισπεύδονται από ένα έναυσμα. Τα συμπτώματα της πάθησης περιλαμβάνουν:

• • Πόνο στην κοιλιά
  • Διάρροια, δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές αυτών
  • Μετεωρισμός, τυμπανισμός ή φούσκωμα
  • Σχηματισμός αφθών στο στόμα
  • Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
  • Απώλεια όρεξης
  • Δύσοσμα αέρια
  • Λιπαρές κενώσεις και κόπρανα που επιπλέουν
  • Οστεοπενία ή οστεοπόρωση
  • Αναιμία (κυρίως σιδηροπενική)
  • Εκδήλωση αλλεργιών
  • Πονοκέφαλο
  • Ινομυαλγία
  • Απώλεια βάρους
  • Υπογονιμότητα ή αναπαραγωγικές δυσκολίες
  • Νευρολογικά ελλείμματα (νευροπάθεια)
  • Ανωμαλίες των ηπατικών ενζύμων
  • Καθυστερημένη ανάπτυξη στα παιδιά

Διάγνωση κοιλιοκάκης

Οι περισσότεροι ασθενείς με κοιλιακό άλγος, φούσκωμα ή διάρροια δεν έχουν κοιλιοκάκη. Σε περίπτωση που υποπτευόμαστε την ύπαρξη κοιλιοκάκης, αλλά οι πιθανότητες θεωρούνται μικρές, τότε πραγματοποιούνται αιματολογικές εξετάσεις οι οποίες περιλαμβάνουν έλεγχο αντισωμάτων μετά από κατανάλωση γλουτένης. Σε ορισμένες περιπτώσεις ενδείκνυται απεικονιστική εξέταση με γαστροσκόπηση και βιοψία του λεπτού εντέρου, ώστε με τη λήψη δείγματος ιστού από την επένδυση του λεπτού εντέρου να εξακριβωθεί αν η κατανάλωση γλουτένης έχει προκαλέσει βλάβη στο έντερο. Όλες οι εξετάσεις για κοιλιοκάκη, εκτός από τις γενετικές, πρέπει να γίνονται ενώ ο ασθενής ακολουθεί κανονική διατροφή που περιέχει γλουτένη. Οι ασθενείς που ανησυχούν ότι μπορεί να έχουν κοιλιοκάκη δεν θα πρέπει να περιορίσουν τη διατροφή τους πριν αναζητήσουν ιατρική αξιολόγηση γιατί αυτό μπορεί να προκαλέσει ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα των εξετάσεων.

Κοιλιοκάκη: Θεραπεία

Μόλις επιβεβαιωθεί η διάγνωση της πάθησης, συνιστάται ένας συνδυασμός θεραπευτικών προσεγγίσεων προκειμένου να αποφευχθούν τα οδυνηρά συμπτώματα της πάθησης, να θεραπευθεί η υπάρχουσα εντερική βλάβη και να μειωθεί ο κίνδυνος δημιουργίας περαιτέρω βλάβης και ανάπτυξης άλλων επιπλοκών. Η βασικότερη θεραπευτική προσέγγιση είναι η διακοπή της κατανάλωσης γλουτένης, με την αποφυγή συστατικών όπως σίκαλη, σιτάρι, κριθάρι και βρώμη. Αυτά τα συστατικά περιέχονται σε πολλά ευρέως διαδεδομένα ως προς την κατανάλωσή τους τρόφιμα, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, τα γλυκά, τα δημητριακά, ορισμένες σάλτσες ή καρυκεύματα, μπύρα ή ξύδι βύνης. Στα πρώτα στάδια θεραπείας της πάθησης συνιστάται η αποφυγή των γαλακτοκομικών προϊόντων, καθώς η διάσπαση αυτών των τροφίμων είναι δύσκολη. Τα τρόφιμα αυτά μπορούν να επανενταχθούν στο καθημερινό διαιτολόγιο αφού επουλωθεί η βλάβη στο λεπτό έντερο. Τρόφιμα που δεν περιέχουν γλουτένη μπορούν να καταναλωθούν άφοβα. Αυτά περιλαμβάνουν το ρύζι, το καλαμπόκι, τις πατάτες, τη σόγια, τα φρούτα και τα λαχανικά, τα σιτηρά, τα άλευρα και τα ζυμαρικά που φέρουν ετικέτα “χωρίς γλουτένη”. Μπορεί να συνταγογραφηθούν στεροειδή φάρμακα για τον έλεγχο της φλεγμονής, την ενίσχυση της ανάκτησης του εντερικού βλεννογόνου και, κατά συνέπεια, την προώθηση της επούλωσης. Εάν ο ασθενής αντιμετωπίζει σοβαρή αναιμία ή άλλους διατροφικούς τύπους διατροφικών ελλείψεων, ο θεράπων ιατρός πιθανότατα θα συσταθεί η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, ώστε να αναπληρωθούν τα θρεπτικά συστατικά που δεν λαμβάνονται από την τροφή.